Eko Turizm ve Çanakkale

Eko Turizm, Dünyada ilk olarak 1983 yılında yazılı metinlere geçen ve 1992’deki,Dünyada o tarihe kadar“Çevre” ile ilgili olarak gerçekleşen en büyük organizasyonu olan  “RİO ZİRVESİNDE” Uluslararası bir kavrama dönüşen ÇEVRE ODAKLI BİR TURİZM ÇEŞİTLİLİĞİDİR.

 

Özellikle son yıllarda hızla tahrip olan ormanlar, çevre tahribatları, ani iklim değişiklikleri ve küresel ısınmanın kendini iyiden iyiye hissettirmesi karşısında insanoğlu, 21.yüzyılda artık yavaş yavaş bir şeyin farkına varmaya başladı:

 

Yeni Yüzyılda Dünyanın en ciddi sorunu çevredir! Ve bu yüzdendir ki yeni yüzyılda insanoğlu, İNSAN ODAKLI  “EGOSANTRİK”  MERKEZLİ BİR ANLAYIŞTAN, ÇEVRE MERKEZLİ  “EKOSANTRİK”  BİR ANLAYIŞA YÖNELİYOR.

 

Buradan hareketle,                                                                                                                                                                                                         

14 Haziran 1992 yılında ilk kez Birleşmiş Milletler tarafından, Türkiye’nin de dahil olduğu ve tam 180 Devlet ve Hükümet Başkanının katıldığı RİO ZİRVESİ düzenlendi. Türkiye de, bu zirvede Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından temsil edildi.

Rio Zirvesinin sonuç bölümünde kabul edilen GÜNDEM 21 ‘in Turizm ile ilgili hazırlanan argümanında ilk kez gündeme gelen Eko Turizm şöyle tarif edildi: “Eko Turizm, doğal bölgelere yapılan, çevreyi ve kültürel değerleri korumayı amaçlayan, çevre halkının refahını arttırmayı hedefleyen sorumlu ve duyarlı bir Turizm çeşididir.”      

 

Önemli bir sonuç bildirgesi olarak da BM SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA KOMİSYONU, 2002 YILINI ULUSLARARASI EKO TURİZM YILI ilan etti !

 

1980’li yılların sonunda, henüz BM’in bu konuda bir Uluslararası Zirvesi yapılmadan, ALMAN NEUMARK VAKFININ yayınlarından Eko Turizm kavramı ile tanışmıştım. O tarihlerde TÜRKİYE YAZARLAR VE GAZETECİLERVAKFININ ÜYESİYDİM.Bu tarihten itibaren de sayısız yayını inceleme ve keşfetme serüvenim başladı. Aynı konuda sayısız Kongrelere katıldım. 300 kez civarında konuşmalar, söyleşiler gerçekleştirdim...    

                                                                                                            

Ve 1995 yılında, Türkiye’nin İlk Eko (Soft) Turizm Projesini hayata geçirme sürecinde yapının temelini attım !Zorlu ve son derece yüksek riskli bu proje, Türkiye’de, hele hele bölgemde ve tabii ki köyümde bir İLK idi. Her ilk, sayısız riski barındırır….    

Nihayet, 2000 yılında, doğduğum köyümde, Türkiye’nin İlk Eko Turizm Projesi olan ÖNGEN COUNTRY HOTELİ hizmete açtım!

 

Ancak Öngen Country Hotel, yalnızca Öngen ailesinin klasik anlamda bir ticari yatırımı değil, başta köyümün sonra bölgemin Sosyal ve Ekonomik yaşamına doğrudan etki eden son derece özel bir yatırım idi… 

 

Hemen ardından, arkadaşlarımla birlikte Kazdağları Otelcileri Derneğini (KAZOD) kurduk. Derneğin öncelikle amacı, Kazdağları’nı, Koruma Amaçlı Bir Eko Turizm Bölgesi yapmaktı. Yani öncelikle doğayı korumak, ama korurken de, yörede yaşayan insanların ekonomik hayatlarına olumlu katkı vermek, temel hedefimizdi.

 

Nitekim, KAZOD olarak, 2013 yılında Çanakkale ve Balıkesir illerini kapsayan, dönemin Kültür ve Turizm Bakanı sayın Ertuğrul Günay’ın, bölgenin sektör temsilcilerinin, yerel ve merkezi yönetimlerinin, Milletvekillerinin, Muhtarlarımızın katıldığı nitelik ve nicelik olarak büyük ölçekte KAZDAĞLARI DESTİNASYON KONGRESİNİ düzenledik. Kongre sonucunda Kazdağları, Koruma odaklı Eko Turizm Bölgesi olarak tescil edildi..

ULUSLARARASI EKO TURİZM DENEYİMLERİMİZ

2005 yılında, Birleşmiş Milletlerin KKTC’de düzenlediği ULUSLARARASI EKO TURİZM KONGRESİNE Türkiye’yi temsilen davet edildim.

 

Neden? Çünkü, yıllardır bu konuda yaptığımız çalışmalar, yalnızca teorik düzeyde değil, fiili olarak,   bir Eko Turizm Projesini hayata geçiren Turizmci olarak verdiğimiz uğraş ve emek, Ulusal ve Uluslararası platformlarda takip ediliyordu..

 

18 Mart 2005 tarihindeki Kongrede Dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen Eko Turizm uygulayıcıları ve temsilcileri ile tanışıp görüş alış verişi yapma imkanı buldum. Kongrede yaptığımız sunum, katılanlarca ilgiyle karşılandı.

TÜRKİYE’DE  EKO  TURİZM

Birleşmiş Milletler, 1992 yılındaki Zirvenin ardından, 20 yıl sonda yine Rio’da 20-22 Haziran 2012 tarihlerinde bu kez de SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA KONFERANSI düzenledi. Konferansa ülkemiz adına Başbakan Erdoğan, 200 kişilik kalabalık bir heyetle katıldı. O heyette Çevre Şehircilik Bakanının yanında Mekansal Planlama Genel Müdürü Mehmet Ali Kahraman da yer alıyordu.

 

Türkiye dönüşü Bakanlık Genel Müdürlüğü tarafından konferansta alınan kararlar doğrultusunda Türkiye’nin diğer bölgelerinde olduğu gibi,2014 yılında Balıkesir ve Çanakkale illerini kapsayan 1/100.000 ölçekli Çevre düzeni Planını onayladı.

 

Planın amacı şuydu; 2040 yılı hedef alınarak, bölgenin sahip olduğu Doğal, Tarihi ve Kültürel Değerlerin Koruma ve Kullanım Dengesinin Sağlanarak Küçük Ölçekli Tesislerin Önünü Açmak!

 

Ayrıca planda yine Eko Turizmin tanımı ve amacı da belirtiliyordu.Buraya dikkat edelim; Belirtilen hedef çerçevesinde, “Yazlık Sitelerin önünü açmak” gibi bir amaç bulunmuyordu !

1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının 4.maddesinin 26.bendinde Eko Turizm Alanları belirtilmişti. Planda ayrıca yalnızca Eko Turizm Alanları değil, tarım alanları, sağlık ve teknoloji geliştirme bölgeleri, özel ürün arazileri de yazılıydı.

 

Plan notlarında da, Planın uygulanma amacı hakkında da aynen şöyle deniyor:

Balıkesir Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’nın “8.16. Eko-Turizm Alanları” başlığı altında “8.16.1” hükmünde yer alan “Çiftlik Evleri, Dağ Evleri vb konaklama kullanımları” ifadesinin gelişen ulaşım bağlantıları ile erişim olanaklarının da artmasıyla özellikle Covid-19 Pandemisi sonrasında turizm amacı dışında münferit veya site şeklinde konut yapılaşmalarına olanak tanıdığı ve şahısların talepleri doğrultusunda ilgili idareler tarafından bu doğrultuda alt ölçekli planlar onaylandığı ayrıca 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu’na eklenen “(Ek fıkra:18/7/2021-7334/4 md.)” maddesi ile turizm işletmeleri için Kültür ve Turizm Bakanlığı dışında hiçbir idare tarafından belge düzenlenemeyeceğinin hüküm altına alındığı belirlenmiş olup bu kapsamda ÇDP’nin “8.16. Eko-Turizm Alanları” başlığı altında yer alan plan hükümlerinin turizm amacı dışında uygulamalara izin vermeyecek şekilde ve uygulamalarda, yetkili Bakanlık olan Kültür ve Turizm Bakanlığı ile eşgüdümü sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmesi gerektiği ihtiyacı ortaya çıkmıştır.

 

14.06.2014 tarihli Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği ile Balıkesir-Çanakkale Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Revizyon Çevre Düzeni Planı hükümleri ve yukarıda belirtilen hususlar çerçevesinde yapılan değerlendirmeler sonucunda; 1/100.000 ölçekli ÇDP “4. TANIMLAR” başlığı altında yer alan;

 

 “4.26 EKO-TURİZM ALANLARI: DOĞAL KAYNAKLARIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİ GÜVENCE ALTINA ALARAK; YAYLA TURİZMİ, ORNİTOLOJİ (KUŞ GÖZLEME) TURİZMİ, FOTO SAFARİ, AKARSU SPORLARI (KANO-RAFTİNG), ÇİFTLİK TURİZMİ, BOTANİK (BİTKİ İNCELEME) TURİZMİ, BİSİKLET TURLARI, ATLI DOĞA YÜRÜYÜŞÜ, KAMP-KARAVAN TURİZMİ, MAĞARA TURİZMİ VE DAĞ TURİZMİ GİBİ DOĞAL ÇEVREYİ VE BİYOÇEŞİTLİLİĞİ KORUYAN, YÖRE HALKININ REFAHINI VE YÖRE KÜLTÜRÜNÜ GÖZETEN TURİZM FAALİYETLERİNİN GERÇEKLEŞTİRİLDİĞİ ALANLARDIR.” tanımının,

 

“4.26 EKO-TURİZM ALANLARI: DOĞAL VE KÜLTÜREL DEĞERLERİ KORUYARAK, BU ALANLARDA VE ÇEVRESİNDE YAŞAYAN NÜFUSUN SOSYO_ EKONOMİK GELİŞİMİ İÇİN KAYNAK YARATABİLEN ALTERNATİF TURİZME DÖNÜK, DOĞAL YAŞAMA AKTİF KATILIMIN SAĞLANABİLDİĞİ ÇEVREYE DUYARLI ALANLARDIR.” şeklinde,

 

3 “8.16. EKO-TURİZM ALANLARI 8.16.1 PLANLAMA BÖLGESİNİN DOĞAL VE KÜLTÜREL KAYNAK ZENGİNLİĞİ NEDENİYLE; AGRO (ÇİFTLİK) TURİZM, KLİMATİZM ETKİNLİĞİ, AT İLE GEZİNTİ ETKİNLİĞİ, DAĞ BİSİKLETİ ETKİNLİĞİ, DAĞCILIK ETKİNLİĞİ, DOĞADA SERBEST YÜRÜYÜŞ, KAMPİNG/ÇADIRLI KAMP, KAYAK, KUŞ GÖZLEMCİLİĞİ, MAĞARACILIK, TREKKİNG, YAMAÇ PARAŞÜTÜ ETKİNLİKLERİ İÇİN UYGUN ALANLAR BİLİMSEL YÖNTEMLERLE BELİRLENECEK VE ÇEVREYE OLUMSUZ ETKİ YAPMAYACAK ŞEKİLDE PLANLANMASI İÇİN GEREKLİ ÇALIŞMALAR YAPILACAKTIR. BU ALANLARDA AİLE İŞLETMECİLİĞİ ŞEKLİNDE PANSİYONLAR, ÇİFTLİK EVLERİ, DAĞ EVLERİ VB. KONAKLAMA KULLANIMLARI, YEME-İÇME TESİSLERİ İLE YÖRESEL ÜRÜNLERİN SATIŞ ÜNİTELERİ YER ALABİLİR. GELENEKSEL MİMARİNİN VE DOĞAL YAPININ KORUNMASI ESASTIR. YEREL KAYNAKLARIN KULLANIMINI SAĞLANACAKTIR. BU KAPSAMDAKİ UYGULAMALARDA TURİZM TESİSLERİNİN BELGELENDİRİLMESİNE VE NİTELİKLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK HÜKÜMLERİNE UYULMASI ZORUNLUDUR.

 

8.16.2 BU ALANLARDA YAPILANMA KOŞULLARI: MAKS. EMSAL=0,10 MAKS. BİNA YÜKSEKLİĞİ=7,50 M. (2 KAT) YAPI YAPILABİLECEK MİN. PARSEL BÜYÜKLÜĞÜ=5.000 M2’DİR.” hükmünün,

 

“8.16 EKO-TURİZM ALANLARI 8.16.1 BU PLAN İLE BELİRLENEN VEYA ALT ÖLÇEKLİ PLANLARDA BELİRLENEBİLECEK OLAN BU ALANLARDA; TURİZM TESİSLERİNİN NİTELİKLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK HÜKÜMLERİNE UYGUN OLAN, EKOLOJİK YAPI İLE BÜTÜNLEŞİK BUTİK OTELLER, ÖZEL KONAKLAMA TESİSLERİ VE KIRSAL TURİZM TESİSLERİ İLE BUNLARA BÜTÜNLEŞİK SPOR TESİSLERİ, SATIŞ ÜNİTELERİ VE GEREKLİ SOSYAL DONATI ALANLARI YER ALABİLİR.

Buradan çıkarılan sonuç net olarak şudur :

Balıkesir – Çanakkale illeri 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında,Eko Turizm Tesisleri için ayrılan alanlarda kesinlikle ikinci konut veya yazlık site yapılamaz !

 

ÇANAKKALE’DE  EKO TURİZM

Şimdi gelelim Çanakkale’mize! 1/100.000 Çevre Düzeni Planı uygulamaya konulduktan sonra Çanakkale İl Genel Meclisinde birer birer Eko Turizm Projeleri sunulmaya başlandı görüldü. Yani İKİNCİ KONUT SİTELERİ değil  -sözde- EKO TURİZM PROJELERİ!

 

Süreç içersinde tam 252 tane Eko Turizm Projesi İl Genel Meclisinde onaylandı. Projeler daha çok Ayvacık, Ezine ve Bayramiç ilçelerinde yoğunlaştı.

 

Şimdi buraya dikkat etmemiz gerekiyor :

İl Genel Meclisinde onaylanan 252 tane Eko Turizm dosyasının yalnızca dört tanesinde, projeye uygun Eko Turizm tesisi ve işletmesi yapıldı. Geriye kalan 248 tanesinde ise ilimize gelen ve başka yörelerde yaşayan kişilerin İkinci Konut Olan Siteleri yapıldı ! Kırsal alanlar birer birer beton sitelerle dolmaya başladı….!

 

İşte,                                                                                                                                                                                         

Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Konferansında son derece bilimsel ve iyi niyetlerle alınan ilke kararları ve bu kararlar doğrultusunda oluşturulup onaylanan 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, böylesine suistimal edilerek, amaç dışında kullanıldı !

 

ÇANAKKALE’MİZDEKİ EKO TURİZM GERÇEĞİ MAALESEF BUDUR!

Öncelikle şu konuyu belirtmek isteriz ki; adı geçen 252 tane  -sözde-  Eko Turizm dosyası, geçmiş dönem içinde ve AKP’nin İl Genel meclisinde çoğunlukta bulunduğu bir dönemde geçmiştir. Ancak, CHP’nin çoğunlukta olduğu yeni dönemde de bazı dosyalar onaylanmış olup, CHP Grubu içinde bu konuda net olarak alınmış bir karar ve buna göre oluşturulan bir tavır yoktur !

Peki çözüm ne ?

1)Öncelikle İl Genel Meclisi üyelerinin bu konuda bilgilenerek, bilinçli ve duyarlı davranmalı, önlerine gelen projeleri bu çerçevede değerlendirmeleri gerekir.  Bu konuda yeni dönemde en büyük görev CHP Örgütü ve CHP Grubuna düşüyor !

 

Çünkü İl Genel Meclisi çoğunluğu ve Başkanlığı Cumhuriyet Halk Partisindedir.

 

Projelerdeki temel kriter, rant ve çıkar değil, Eko Turizmin ruhuna uygun olarak ÇEVRE VE DOĞA olmalıdır! Bu anlayış, CHP’nin programıyla ve ruhuyla da örtüşen bir anlama sahiptir.

 

2)Projelerin ruhsat aşamasında, proje sahiplerinden projelerin uygulanmasında ve kullanımda, belirlenen plana bağlı kalınacağına ilişkin ciddi ve ağır yaptırımı olan taahhütler alınmalıdır.

 

3)Projelerin takibi ve kontrolü konusunda İL ÖZEL İDARESİ, her türlü siyasi baskılardan uzak bir şekilde tamamen bilimsel esaslara ve yasal kurallara bağlı olarak görevini yerine getirmelidir.

 

4)Amacı dışında gerçekleştirilen ve hayata geçen -sözde- Eko Turizm tesislerinin İşletme Ruhsatlarının Kontrolü ve Denetimi aşamasında çıkar ve rant odaklı değil, çevre ve yasalar odaklı hareket edilmelidir !

 

İl Özel İdaresi, Çevre Düzeni Planında açıkça belirtilen kullanma amacı ve plan notlarını titizlikle denetlemelidir !

 

5)Planın amacı dışında gerçekleşen yani ismi Eko Turizm olan ama bir Turizm İşletmesi ile uzaktan yakından ilgisi bulunmayan Konut Sitelerinin kullanımında, alt yapı, su ve elektrik tahsisleri kesinlikle yapılmamalı ve bu konudaki denetimler ciddiyetle takip edilmelidir.

 

S O N U Ç

Çevre günümüzde entelektüel bir uğraş ve bir avuç çevreye duyarlı insanın savunduğu bir kavram değildir ! Bu konunun siyasetle, hamaset edebiyatı ile hiçbir ilgisi yoktur. Çevreyi ve Doğayı korumak, siyasi popülizm ve politik hesapların dışında ele alınmalı ve her zeminde bu anlayışla hareket edilmelidir. Sorunun tamamen Bilimsel, Yasal ve Ahlaki ölçütler içinde değerlendirilmesi ve buna göre tavır alınması gerekir.

 

Büyük Önderimiz Atatürk boşuna söylememiş ;“Çevreyi Korumak Aklın Gereğidir”                                                                                                                                          

 

Av.Mehmet Öngen  

Turizmci – Üretici - Yazar